مود شهری با قدمت تاریخی در جنوب استان خراسان جنوبی و در ۳۰ کیلومتری جاده ارتباطی بیرجند به زاهدان واقع شده است.
کلمه «مود» و معنی فارسی سره آن، چنان که در فرهنگ نفیس آمده به معنای عقابی است که پرهایش را به تیر چسبانند.
برخی دیگر کلمه مود را آشیانه عقاب معنی کرده اند، به اعتقاد گذشتگان مود از ماد (قوم ماد) گرفته شده است و آنان در این منطقه تاسیساتی داشته اند.
به نظر می رسد که مود در اصل موده بوده یعنی «ده مو» زیرا در مود تاکستان و باغ های «مو» فراوان بوده است و هم اکنون هم باغ های انگور در آن وجود دارد و خاک آن برای پرورش مو قابلیت فراوانی دارد، طرفداران این نظریه معتقدند هر دهی را بیشتر به خاطر محصولی که در آن محل وجود داشته است، به همان نام می شناختند و مود هم که موده بوده به همین دلیل شهرت یافته و »ه« آخر کلمه هم بر اثر کثرت استعمال از بین رفته و فقط مود باقی مانده است.
مدارک زیادی وجود دارد که ثابت می کند بین سربیشه و مود در گذشته جنگلی وجود داشته و سراسر آن منطقه بیشه زار بوده است. بنابراین وجه تسمیه دیگر درباره مود این است که مود به معنای انتهای بیشه بوده چنانچه سربیشه به معنای ابتدای بیشه معنی می دهد این نظریه شاید به حقیقت نزدیک تر باشد؛ زیرا نام مود برگرفته شده از عارضه طبیعی بوده که در این جا همان جنگل و بیشه است.
چگونگی بنای این شهر در گذشته اگر چه به تحقیق معلوم نیست اما ضمن گفت وگو با کارشناسان و با توجه به وجود قبرستان های متروکه متعدد،می توان پی برد که ۲ قلعه قدیمی در داخل مود و یک قطعه در ۴ کیلومتری جنوب غرب شهر قرار داشته است.
همچنین براساس نوشته های یاقوت حموی در معجم البلدان و شیخ محمد حسن آیتی در بهارستان می توان گفت که در گذشته مود ام القرای دهستان نهارجان و مرکز دهستان به شمار می رفته و در حقیقت نهارجان بدون آبادی مود مفهومی نداشته است. به طوری که در این تالیفات آمده است ام القرای این بلوک قریه مود است که صنعت قالی و برک در آن رواج دارد.
در آن زمان ام القرای ناحیه نوفرست بوده و در اوایل سلطنت مغول شحنه قهستان امیرطوغان در آن جا اقامت داشته و باغ طوغان معروف است و در عهد سلاطین گورکانی خاندان شاهان در آن جا اقامت و حکومت داشته اند.
احتمال می رود که بعد از سلاطین گورکانی مرکز قهستان به مود منتقل شده و تا زمان امیر علم خان که مرکز حکومت را به بیرجند منتقل کرده، در مود مستقر بوده است و تا اوایل حکومت پهلوی مرکز تابستانی حکومت قهستان در مود بوده است.
یکی دیگر از کارشناسان میراث فرهنگی با توجه به سفال های موجود و دیگر آثار به دست آمده در تپه های شمالی و در کنار دشت مزروعی مود معتقد است که این منطقه باید بین ۸ تا ۱۶ هزار سال سابقه تاریخی داشته باشد با این حال تنها مدرکی که به صورت کتبی وجود دارد و ما را به گذشته تاریخی مود آگاه می کند، نوشته ای است بر سنگ و تعبیه شده در بالای حمام عمومی مود که سال ۱۰۶۴ قمری را نشان می دهد؛ در این تاریخ بنا به نوشته موجود در روی سنگ مرحوم خالق این حمام را تعمیر کرده و این مسئله نشانگر این موضوع است که درگذشته نیز این حمام وجود داشته است.نوشته کتبی دیگری که در این باره وجود دارد و اسم مود را به طور کتبی بیان می کند، عنوان شعری است که مرحوم میرزا عبدالکریم لامع درمیانی در دیوان شاعری نوشته است چنان چه می دانیم دیوان لامع باید در اوایل قرن ۱۱ سروده شده باشد.
مرحوم لامع در این شعر از خیاط مود گله مند است که چرا خلف وعده کرده و عبایش را در موعد مقرر ندوخته و تحویل نداده است. از این مطلب می توانیم بفهمیم که در حدود ۳۰۰ سال پیش مود مرکزی آباد و نسبتا توسعه یافته بوده و تخصص مشاغل در آن وجود داشته است مثلا خیاطی در آن رواج کامل داشته به طوری که شخصیت نامداری مانند عبدالکریم لامع درمیانی از درمیان سفارش دوخت عبا در مود می کند البته در خرابه های قلعه وسط شهر مود سکه های پیداشده که در روی آن این شعر نوشته شده است:
زد از توفیق حق عباس ثانی به علم سکه صاحب قرانی
که باز نشان دهنده این است که در اوایل دوران صفویه این قلعه دایر و مسکونی بوده و مود رونق و پیشرفت زیادی داشته است.